जोगी (सन्यासी) बनिन् अमिता कपाली !

प्रभावशाली नेतासित पहुँच भएको कुनै नेता-कार्यकर्ता भौतिक विलासी जीवन त्यागेर जोगी बन्यो भन्दा कसैले पनि नपत्याउन सक्छ । तर, त्यस्तो अपत्यारिलो घटनासमेत हुँदोरहेछ । तत्कालीन प्रधानमन्त्री कृष्णप्रसाद भट्टराईको दोस्रो कार्यकालमा सत्तामा सबभन्दा हावी बनेकी र लामो समय सत्ताको स्वाद चाखेकी पात्र अमिता कपाली जोगी (सन्यासी) बनिन् भन्ने सुन्दा अचम्ममात्र होइन अपत्यारिलोसमेत लाग्न सक्छ । ४४ वर्षीय कपालीले यसै साता भारतीय चर्चित पाइलट बाबाको भारतको नैनीतालको आश्रममा गई दीक्षा लिएर संन्याशी बनेकी हुन् । राजधानीको मध्यमवर्गीय परिवारमा सुखसयलमा हुर्केकी र भट्टराईको संगतमा लागेपछि भौतिक विलाशी जीवन बिताएकी कपालीले अरू संन्याशीले जस्तै घरबारमात्र छाड्ने छैनन् कि दिनहुँ साधनामा लाग्नेछिन् । अरू संन्याशीले जस्तै गेरु वस्त्र लगाउने र शाकाहारी भोजन गर्नेछिन् । संन्याशी बने पनि उनले विभिन्न रोगले अशक्त नेता भट्टराईको सेवा भने जारी राख्ने भएकी छिन् । 'पाइलट बाबाले कपालीलाई किसुनजी (भट्टराई) जीवित रहेसम्म सेवा गर्ने छुट दिनुभएको छ' स्रोतले भने- 'किसुनजीको सेवा गरुन्जेल गुरुले उनलाई गेरु वस्त्र नलगाए पनि हुने छुटसमेत दिनुभएको छ ।' उनले वयोवृद्ध रोगी नेताको निस्वार्थ सेवा गरेको देखेर गुरु पाइलट बाबाले समेत उनलाई भट्टराई बाँचुन्जेल सेवा गर्ने जिम्मा दिएका हुन् । उनले भट्टराईलाई गरेको सेवा अनुकरणीय मानिन्छ ।
गुरुको सल्लाहअनुसार भट्टराईको सेवा गर्न बस्दा पनि कपालीले संन्याशीका रूपमा दिनहुँ साधनामा लागिरहनेछन् । कपालीले संन्याशीको दीक्षा लिंदा नेता भट्टराई र पूर्वमन्त्री पीएल सिंहसमेत पाइलट बाबाकै आश्रममा सँगै थिए ।
भट्टराईसँगै उनी पटकपटक पाइलट बाबाकहाँ जान्थिन् । बाबाको जीवन र उनबाट पाएको शिक्षाबाट प्रेरित भएर कपाली संन्याशी भएको जानकारी उनी निकट स्रोतले दिएका छन् । नेता भट्टराई, सिंह र कपाली शुक्रबारसम्म फर्किसकेका छैनन् । उनीहरू पाइलट बाबाको नैनीतालस्थित आश्रममा नै छन् ।

उनी २०४९ सालदेखि भट्टराईको सहयोगीका रूपमा कार्यरत छन् । २०४३ को नगर निर्वाचनमा उनी कांग्रेसबाट काठमाडौं वडा नं. १ बाट वडा सदस्य निर्वाचित भएकी कपालीको भट्टराईसित पहिल्यैदेखि चिनजान थियो । ललितपुरको बखुण्डोलस्थित भान्जाको घरमा बस्दै आएका भट्टराईले आफूलाई भेट्न आएकी कपालीलाई भने 'तिमी मेरो सहयोगीका रूपमा मेरो निवासमा बस ।' तर, उनले सुरुमा मानिनन् । स्रोतका अनुसार जब त्यो कुरा काठमाडौं कांग्रेसका नेता तीर्थराम डंगोलले थाहा पाए । उनले कपालीलाई भने- 'तिमीले बस्दिन भनेर गल्ती गर्‍यौ । किसुनजीकहाँ गएर बस र सहयोग गर ।' त्यसपछि उनी भट्टराई निवासमा गइन् र निःस्वार्थ ढंगले निरन्तर भट्टराईको स्याहारसुसार गर्दै आएकी छन् । उनले भट्टराईको सेवा गर्दागर्दै जीवनकै महत्वपूर्ण पक्ष विवाहसमेत गरिनन् । 'भट्टराईकहाँ बस्न थालेपछि कपालीका विरुद्ध विभिन्न प्रचार गरिए, तर उनले कहिल्यै प्रवाह गरिनन् । उनले रोगी भट्टराईको यति राम्ररी स्याहार गर्दै आएकी छन्, त्यति हेरचाह त छोराछोरीले आफ्ना वृद्ध बाबुआमालाई पनि गर्दैनन् । उनले किसुनजीका लागि आˆनो जीवनको उर्वरकाल बिताइन्' भट्टराई निकट स्रोतले भने- 'संन्याशी बनेपछि पनि भट्टराईलाई जीवनपर्यन्त सहयोग गर्छु भन्नु उनको महानता हो ।' राजधानीको नागपोखरीमा जम्मेकी कपालीका बुबा मोहनलाल र ठूलो बुबा सहर्षनाथ दुवै दलित आन्दोलनका अग्रणी नेता हुन । मोहनलाल र जवाहर रोकाले पछौटे जाति सुधार संघ भन्ने सस्था खोलेर जातीय विभेदको विरोधी आन्दोलन सुरु गरेका थिए । कांग्रेसमा लागेका उनीहरूले २०११ सालमा दलितहरूले पशुपति मन्दिर प्रवेश आन्दोलनको नेतृत्व गरेका थिए । सहर्षनाथ पञ्चायतकालमा राष्ट्रिय पञ्चायतका सदस्यसमेत भएका थिए । बुबा र ठूलो बुबाको प्रेरणाबाट उनी सानैदेखि विद्यार्थीदेखि नै कांग्रेस राजनीतिमा लागिन् । -बलराम बानियाँ/गोविन्द परियार,नागरिक