बामदेब गौतमका अगाडि शुशीलको केही लागेन, तर यस्तो किन ?? हेर्नुस विवरण तल !!!

प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाले आज मन्त्रिपरिषद विस्तार गरेका छन् । आफूले सपथ लिएको दुई सातापछि प्रधानमन्त्री कोइरालाले आफ्नो पार्टीका ९ र नेकपा एमालेका १० थपेर आज मन्त्रिपरिषद विस्तार गरेका हुन् । प्रधानमन्त्रीले आजै नवनियुक्त मन्त्रीहरुलाई राष्ट्रपति भवन शीतल निवासमा पद तथा गोपनीयताको सपथ ग्रहण समेत गराए । राष्ट्रपति डा. रामवरण यादवको उपस्थितिमा प्रधानमन्त्रीले पहिले उपप्रधानमन्त्री तथा
गृहमन्त्री बामदेव गौतम र उपप्रधानमन्त्री तथा स्थानीय विकासमन्त्री प्रकाशमान सिंहलाई सपथ गराएका थिए । त्यसपछि प्रधानमन्त्रीले अन्य मन्त्रीहरुलाई सपथ गराएका थिए । सपथ लिने मन्त्रीहरुमा नेपाली कांग्रेसका तर्फबाट डा. मिनेन्द्र रिजाल–संचार, डा. नारायण खड्का–सहरी विकास, महेश आचार्य–वन, विमलेन्द्र निधि–भौतिक योजना तथा पूर्वाधार विकास, चित्रलेखा यादव–शिक्षा, एनपी साउद–सिंचाइ मन्त्री र नरहरि आचार्य–कानुन तथा न्याय मन्त्री छन् । यसअघि बिनाविभागीय मन्त्रीमा नियुक्त भएका डा. रामशरण महतले अर्थ मन्त्रालयको जिम्मेवारी पाएका छन् । यसैगरी, एमालेका महेन्द्र पाण्डे–परराष्ट्र, राधा ज्ञवाली–उर्जा, भीम आचार्य–पर्यटन, खगराज अधिकारी–स्वास्थ्य, कर्ण थापा–उद्योग, लालबाबु पण्डित–सामान्य प्रशासन, पुरुषोत्तम पौडेले–युवा तथा खेलकुद, दलबहादुर राना–भूमिसुधार र हरि पराजुली–कृषि मन्त्रीको जिम्मेवारी पाएका छन् । सपथ ग्रहण समारोहमा उपराष्ट्रपति परमानन्द झा लगायत उच्चपदस्थ अधिकारीहरुको उपस्थिति रहेको थियो । श्रम राज्यमन्त्रीको जिम्मवारी पाएका कांग्रेसका टेकबहादुर गुरुङलाई प्रधानमन्त्री कोइरलाले सिंहदबारमा सपथ गराएका थिए । सत्ता साझेदार दलहरु नेपाली कांग्रेस र नेकपा एमालेले आज बिहान मात्रै मन्त्री बन्नेहरुको टुंगो लगाएका थिए । साना दल मध्येबाट राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी र नेकपा माले पनि सरकारमा सहभागी हुने निश्चित भएपनि ती दलले मन्त्री बन्ने ब्यक्तिको टुंगो लगाएका छैनन् ।
मन्त्रिपरिषद् विस्तारकै दिन दोलखाको प्रसिद्ध भीमेश्वर मन्दिरका देवता भीमसेनलाई पसिना आएको छ । मन्दिरको सिलामा मंगलबार दिउँसो दिनको पौने तीन बजेबाट करिब १ घण्टा पसिना आएको छ । दोलखा भीमेश्वरलाई पसिना आउँदा मुलुकमा अनिष्ट हुने स्थानीयको भनाइ छ । भीमसेनको शिलाको दायाँबाट पसिना आउँदा राजदरबारलाई र बायाँबाट पसिना आउँदा जनातामा अनिष्ट हुने जनविश्वास छ । यस पटक भीमसेनको शिलाको शिरबाट तिनधारा हुँदै दायाँ-बायाँ दुवै भागबाट पसिना आएको छ । यसअघि गत साँढे दुई महिनाअघि मंसिर ३० गते पसिना आएको थियो । भीमेश्वरको शीलामा पसिना आउँदा मन्दिर व्यवस्थापन तथा गुठियारहरुले स्थानीय रुपमा क्षमा पूजा-अर्चना गर्ने गर्छन् ।

नवनियुक्त उपप्रधानमन्त्रीद्वयले एक वर्षभित्र संविधानसभाबाट संविधान जारी गर्न र जनताको आर्थिक, सामाजिक जीवनस्तर माथि उकास्न वर्तमान सरकारको प्राथमिकता रहने बताएका छन् । पद तथा शपथग्रहणपछि राष्ट्रपति भवन शीतल निवासबाट बाहिरिने क्रममा उनीहरुले सरकारको नीति तथा कार्यक्रम शीघ्र सार्वजनिक हुने जानकारी दिए । उपपप्रधानमन्त्रीद्वय वामदेव गौतम र प्रकाशमान सिंहले सरकार गठन सहमति र सहकार्यबाटै भएको बताएका छन् । गृहमन्त्री गौतमले आफूले आजैदेखि शान्ति सुरक्षा सदृढ गर्न पहिलो प्राथमिकता दिने दृढता व्यक्त गरे । स्थानीय विकासमन्त्री सिंहले राजनीतिक सहमतिका आधारमा स्थानीय निकायको निर्वाचनको मिति घोषणा गरिने र स्थानीय विकासका नयाँ कार्यक्रम ल्याइने जानकारी दिए । संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री भीमप्रसाद आचार्यले सरकारको प्रमुख ध्यान संविधान निर्माणमा नै जाने र यसका साथमा विकास निर्माणमा पनि प्राथमिकता दिइने बताएका थिए । भौतिक पूर्वाधार तथा यातायातमन्त्री विमलेन्द्र निधिले सरकारले पूर्णता पाउन केही ढिलो भए पनि अब नयाँ गतिका साथ जनचाहनाअनुसार काम गर्ने बताए । शिक्षामन्त्री चित्रलेखा यादवले जनताका दैनिक जीवनयापनका समस्यालाई समाधान गर्ने खालको नीति तथा कार्यक्रम सरकारले ल्याउने जानकारी दिइन ।

यसपाला पनि एमालेले संवैधानिक व्यवस्थाको गलत प्रयोग गर्दै सरकारमा गैरसांसद् मन्त्रीको ताँती नै लगाएको छ। गैरसांसद्लाई मन्त्री नियुक्त गरेर प्रधानमन्त्री सुशील कोइराला पनि एमालेसँग निरिह बनेका छन्। जनप्रतिनिधिलाई मन्त्री नियुक्त गर्नुपर्ने संसदीय प्रणालीको मान्यता विपरित एमालेले आफ्ना १० मध्ये ६ मन्त्रीमा गैरसांसद् पठाएको छ। राधा ज्ञवाली, खगराज अधिकारी, महेन्द्र पाण्डे, लालबाबु पण्डित, हरि पराजुली र दलबहादुर राना जनप्रतिनिधि नभएपनि महत्वपूर्ण मन्त्रालयको बागडोर पाउने भाग्यमानी हुन्। कोइरालाको वीस सदस्यीय मन्त्रीमण्डलमा तीस प्रतिशत मन्त्री जनप्रतिनिधि होइनन्। अन्तरिम संविधानको धारा ४० को छिद्रबाट प्रबेस गरेर गैर सभासद्लाई मन्त्री बनाइएको हो। 'प्रधानमन्त्रीले राजनीतिक सहमतिको आधारमा व्यवस्थापिका संसद्को सदस्य नभएको कुनै व्यक्तिलाई उपप्रधानमन्त्री मन्त्री, राज्यमन्त्री वा सहायक मन्त्री नियुक्त गर्न सक्ने,' व्यवस्था उक्त धारामा छ। मन्त्रिपरिषद् गठन सम्बन्धी खास धारा ३८(५) मा 'प्रधानमन्त्रीले सम्बन्धित दलको सिफारिसमा व्यवस्थापिका संसद्को सदस्यमध्येबाट मन्त्री नियुक्त गर्नुपर्ने' प्रावधान छ। कांग्रेस–एमाले गठबन्धनले संविधानको भावनाविपरित मन्त्री नियुक्त गरेको नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ का मस्यौदाकार वरिष्ठ अधिवक्ता हरिहर दाहालले बताएका छन्। 'गाँठो फुकाउन र अपवादका रुपमा गैरसांसद् पनि मन्त्री हुन पाउने संवैधानिक प्रावधान हो,' दाहालले सेतोपाटीलाई भने,' जेसुकै बहानामा त्यहिँ प्रावधानलाई पद्दती बनाउनु सरासर जनप्रतिनिधित्वको उपहास हो।' एमालेले आफ्ना १ सय ७३ सभासद्बाट वामदेव गौतम, भीम आचार्य, कर्णबहादुर थापा र पुरुषोत्तम पौडेल बाहेक मन्त्री बनाउन अरुलाई योग्य देखेन। कांग्रेसले गैरसांसद् मन्त्री बनाएको छैन। 'जनप्रतिनिधिले शासन गर्ने' लोकतन्त्रको सिद्वान्तलाई एमालेले नजर अन्दाज गर्‍यो। त्यसमा ल्याप्चे लगाएर प्रधानमन्त्री कोइराला निरिह देखिए। 'प्रधानमन्त्रीले सांसद्लाई मात्र बनाउछु भन्न सक्नुपर्थ्यो,' कांग्रेसका एक केन्द्रीय सदस्यले भने, 'एमाले त यस्तै रकमी पार्टी हो, बाहिरका छ जनालाई भएपनि राज्यकोषबाट तलब सुविधा खुवाउन पाइन्छ भन्ने उसको दाउ हुन्छ।' पौने पाँच वर्षअघि माधवकुमार नेपाल सरकारमा कांग्रेसले सुजाता कोइराला तथा चन्द्र भट्टराईलाई मन्त्री र राज्यमन्त्री बनाउँदा गैर सभासद्लाई पठाएको भन्दै आक्रोशित सुशील आफैले अहिले हेक्का पुर्‍याउन सकेनन्। 'हाम्रो सभापति कांग्रेसकै मन्त्री छान्न अलमलिदा-अलमलिदै आफैले उठाएको पद्दतीको कुरा भुल्नुभयो,' ती केन्द्रीय सदस्यले भने। एमालेले गैरसांसद् मात्र हैन नयाँलाई प्राथमिकता दिएको छ। आठ जना पहिलोपटक सरकारमा जादैछन्। अनुभवको नभएको मात्र हैन राष्ट्रिय राजनीतिमा कुनै परिचय नभएका धेरैजना मन्त्री भएका छन्। अन्तरिम संविधान बनाउँदा २०६३ सालमा सरकारका प्रभावशाली मन्त्री एवं माओवादीसँग वार्ता टोली सदस्य प्रदीप ज्ञवाली अहिले एमाले प्रवक्ता छन्। गैरसांसद् पनि मन्त्री बनाउन सक्ने संवैधानिक प्रावधानको ध्येय उनले राम्रोसँग बुझेका छन्। 'संसद्को सदस्य नभएको व्यक्तिलाई मन्त्री बनाउन सक्ने प्रावधान नियमित अभ्यास बनाउनुहुन्न भन्ने नै संविधानको भावना हो,' ज्ञवालीले भने, 'कहिलेकाँही पार्टीको आन्तरिक व्यवस्थापनको कुरा पनि आउने रहेछ।' सरकारमा नयाँ अनुहार र गैरसांसद्लाई प्राथमिकता दिइएको बारे एमालेको आफ्नै सार्वजनिक धारणा छ। 'कतिपय साथीहरुलाई चुनाव लडाएनौं। समानुपातिकमा पनि ल्याउन सकिएन। योग्य, काबिलहरु बाहिरै रहनुभयो,' ज्ञवालीले भने, 'उहाँहरुबाट राज्य संचालनमा योगदान हुन सक्छ भनेर पठाइएको हो।' एमालेले जनताबाट चुनिएको/नुचनिएको विषयलाई योग्यता बनाउन जरुरी नठानेको यो पहिलोपटक हैन। 'इमरजेन्सी डोरबाट सधै सरकारमा बाहिरभित्र गराउने हाम्रो पुरानो आदत हो,' अहिलेको चयनबाट असन्तुष्ट एक केन्द्रीय सदस्यले भने, 'कम्युनिष्ट स्कुलिङ्गले पनि जनप्रतिनिधित्व हुनुपर्छ भन्ने चेत नआएको होला।' अन्तरिम संविधान २०६३ ले गैर सभासद्लाई पनि मन्त्री हुन पाउने बाटो खोल्दिएपछि त्यसको एमालेले भरपुर उपयोग गर्दै आएको छ। नेपाल अधिराज्यको संविधान २०४७ मा मन्त्री हुन प्रतिनिधि सभा वा राष्ट्रिय सभाको सदस्य हुनैपर्ने प्रावधान थियो। प्रधानमन्त्रीले सांसद् नरहेको व्यक्तिलाई मन्त्री बनाउन सक्थ्यो। तर, छ महिनाभित्र एउटा सभाको सदस्य निर्वाचित नभए उ स्वतः पदमुक्त हुन्थ्यो ।
सिंहदरबारमा बसेको नवगठित मन्त्रिपरिषद्को पहिलो बैठक सकिएको छ। बैठकले सरकारका प्रवक्तामा सञ्चारमन्त्री मिनेन्द्र रिजाललाई नियुक्ति गर्नुका साथै प्रधानमन्त्री सुशील कोइरालाको म्यानमार जाने निर्णय गरेको छ।

मन्त्रिमण्डल यस्तो छ-

प्रधानमन्त्री
1	श्री सुशील कोइराला	महिला,बालबालिका तथा समाजकल्याण;रक्षा;वाणिज्य तथा आपूर्ति;विज्ञान,प्रविधि तथा वातावरण;शान्ति तथा पुननिर्माण र सहकारी तथा गरिबी निवारण।	पार्टीः कांग्रेस
उप प्रधानमन्त्री
2	श्री बामदेव गौतम	गृह	पार्टीः एमाले
3	श्री प्रकाशमान सिंह	सङ्घीय मामिला तथा स्थानीय विकास	पार्टीः कांग्रेस	कोइराला पक्ष
मन्त्री
4	डा. रामशरण महत	अर्थ	पार्टीः कांग्रेस	कोइराला पक्ष
5	श्री विमलेन्द्र निधि	भौतिक पूर्वाधार तथा यातायात	पार्टीः कांग्रेस	देउवा पक्ष
6	श्री नरहरि आचार्य	कानुन,न्याय,संविधानसभा तथा संसदीय मामिला	पार्टीः कांग्रेस	कोइराला पक्ष
7	श्री महेश आचार्य	वन तथा भू-संरक्षण	पार्टीः कांग्रेस	कोइराला पक्ष
8	श्रीमती चित्रलेखा यादव	शिक्षा	पार्टीः कांग्रेस	देउवा पक्ष
9	डा. मीनेन्द्र रिजाल	सूचना तथा सञ्चार	पार्टीः कांग्रेस	कोइराला पक्ष
10	श्री राधाकुमारी ज्ञवाली	ऊर्जा	पार्टीः एमाले	खनाल पक्ष
11	श्री नारायणप्रकास साउद	सिँचाइ	पार्टीः कांग्रेस	देउवा पक्ष
12	डा. नारायण खड्का	सहरी विकास	पार्टीः कांग्रेस	कोइराला पक्ष
13	श्री भीमप्रसाद आचार्य	संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन;	पार्टीः एमाले	झलनाथ खनाल पक्ष
14	श्री महेन्द्रबहादुर पाण्डे	परराष्ट्र	पार्टीः एमाले	माधव नेपाल पक्ष
15	श्री खगराज अधिकारी	स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या	पार्टीः एमाले	केपी ओली पक्ष
16	श्री लालबाबु पण्डित	सामान्य प्रशासन	पार्टीः एमाले	झलनाथ खनाल पक्ष
17	श्री दलबहादुर राना	भूमिसुधार तथा व्यवस्था	पार्टीः एमाले	झलनाथ खनाल पक्ष
18	श्री कर्ण बहादुर थापा	उद्योग	पार्टीः एमाले	केपी ओली पक्ष
19	श्री हरिप्रसाद पराजुली	कृषि विकास	पार्टीः एमाले	झलनाथ खनाल पक्ष
20	श्री पुरुषोत्तम पौडेल	युवा तथा खेलकुद	पार्टीः एमाले	झलनाथ खनाल पक्ष
राज्यमन्त्री
21	श्री टेक बहादुर गुरुङ	श्रम तथा रोजगार	पार्टीः कांग्रेस	देउवा पक्ष